Τι είναι η Ξηροφθαλμία
Η ξηροφθαλμία είναι μια συχνή οφθαλμολογική πάθηση που χαρακτηρίζεται από μειωμένη ποσότητα ή/και ποιότητα δακρύων, οδηγώντας σε αστάθεια του δακρυϊκού φιλμ. Αυτό προκαλεί δυσάρεστα συμπτώματα όπως αίσθηση καύσου, φαγούρας, «άμμου» στο μάτι, διαλείπουσα θόλωση της όρασης ή ακόμη και διπλωπία.
Αίτια & Παράγοντες Κινδύνου
Η ξηροφθαλμία μπορεί να οφείλεται σε πλήθος παραγόντων:
Περιβαλλοντικοί παράγοντες: ξηρό κλίμα, χαμηλή υγρασία, σκόνη, ρύπανση, χρήση μάσκαρας ή άλλων καλλυντικών.
Ορμονικές αλλαγές: ιδιαίτερα σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, με φυσιολογική μείωση της δακρυϊκής έκκρισης.
Φαρμακευτικές παρενέργειες: αντικαταθλιπτικά, ορμονοθεραπείες και άλλα σκευάσματα που μειώνουν την παραγωγή δακρύων.
Μειωμένο βλεφάρισμα: σε ασθενείς με νόσο του Parkinson ή σε άτομα που εργάζονται πολλές ώρες στον υπολογιστή.
Ανατομικές ανωμαλίες: ατελές κλείσιμο βλεφάρων, παθήσεις που επηρεάζουν την κινητικότητα των βλεφάρων.
Ο Ρόλος του Δακρυϊκού Φιλμ
Το δακρυϊκό φιλμ αποτελείται από τρία στρώματα:
Λιπιδικό στρώμα – Παράγεται από τους μεϊβομιανούς αδένες και περιορίζει την εξάτμιση των δακρύων.
Υδατικό στρώμα – Παράγεται από τον δακρυϊκό αδένα και παρέχει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στον κερατοειδή.
Βλεννώδες στρώμα – Διασφαλίζει την ομοιόμορφη κατανομή των δακρύων στην οφθαλμική επιφάνεια.
Δυσλειτουργία σε οποιοδήποτε από αυτά τα στρώματα μπορεί να προκαλέσει ασταθές δακρυϊκό φιλμ και ξηροφθαλμία.
Συμπτώματα
Αίσθημα καύσου ή τσουξίματος
Αίσθηση ξένου σώματος («άμμου»)
Θολή ή διαλείπουσα όραση
Φωτοευαισθησία
Υπερβολική δακρύρροια ως αντανακλαστική αντίδραση
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται από τον οφθαλμίατρο με εξειδικευμένες εξετάσεις:
Schirmer Test – Μέτρηση παραγωγής δακρύων.
Break-Up Time (BUT) – Έλεγχος σταθερότητας του δακρυϊκού φιλμ.
Χρώσεις με φλουορεσκεΐνη – Ανίχνευση μικροτραυματισμών στον κερατοειδή.
Εξέταση βλεφάρων – Για ενδείξεις βλεφαρίτιδας ή δυσλειτουργίας των μεϊβομιανών αδένων.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητα της κατάστασης:
Τεχνητά δάκρυα (ιδανικά να περιέχουν λιπίδια & ωσμοπροστασία) και οφθαλμικές αλοιφές για άμεση ανακούφιση.
Αντιμετώπιση υποκείμενης πάθησης (π.χ. θεραπεία βλεφαρίτιδας).
Απόφραξη δακρυϊκού πόρου (προσωρινή ή μόνιμη) για αύξηση δακρύων στην οφθαλμική επιφάνεια.
Χειρουργική διόρθωση βλεφάρου όταν το κλείσιμο δεν είναι πλήρες.
Θερμές κομπρέσες & μασάζ βλεφάρων για δυσλειτουργία μεϊβομιανών αδένων.
Ειδικές αντιφλεγμονώδεις σταγόνες (κυκλοσπορίνη, λιφιτεγκράστη) σε σοβαρές περιπτώσεις.
Πρόληψη & Συμβουλές
Συχνά διαλείμματα κατά τη χρήση οθονών.
Επαρκής ενυδάτωση και ισορροπημένη διατροφή.
Χρήση υγραντήρα σε κλειστούς χώρους.
Αποφυγή παρατεταμένης έκθεσης σε αέρα ή σκόνη.